In de klassieke oudheid werd de mozaïekkunst al toegepast. Stukjes gekleurd natuursteen of glas (tesserae) werden gegroepeerd tot een afbeelding en in specie vastgezet. Op die manier werden vloeren, wanden en gewelven bekleed met mozaïek. Vooral veel mozaïekvloeren uit de oude Griekse en Romeinse culturen zijn bewaard gebleven.
Wereldberoemd zijn ook de mozaïeken uit de Byzantijnse kunst. Deze mozaïeken hadden veelal een religieus thema. Veel van die taferelen hebben een goudkleurige achtergrond. Deze kleur verwees naar een niet-aardse setting.
In de periode 1880-1930 werd de mozaïekkunst toegepast in de diverse neo-stijlen. Sindsdien werden mozaïeken ook toegepast in niet-religieuze architectuur. Op veel gevels uit die tijd prijken mozaïeken met contemporaine voorstellingen die gerelateerd zijn aan de aard van het gebouw.
Wanneer een kunstenaar zijn mozaïeken in situ (op de bouwplaats zelf) vervaardigt, worden de tesserae direct in de specie gedrukt. Het resultaat is dan een oppervlak dat niet geheel vlak is. Het effect van lichtreflectie is dan uit alle gezichtshoeken fonkelend. Wanneer de kunstenaar het mozaïek in het atelier maakt, worden de mozaïeksteentjes in spiegelbeeld geschikt en op een vel papier geplakt. Het vel papier met de steentjes wordt vervolgens overgebracht naar de ruimte waarvoor het bestemd is. Daar wordt het in de specie gedrukt en daarna gevoegd. Vaak bestaan grotere mozaïeken uit diverse panelen die later worden samengevoegd op de gevels, vloeren of wanden van het pand.
Jan Dijker werkend aan een mozaïek, 1953. (Foto: F. Romanesco)
In de wederopbouwperiode herleefde de belangstelling voor de mozaïekkunst. Vanaf de jaren zestig werden mozaïeken gemaakt van diverse materialen: tegels, scherven, kiezels, natuursteen en glas. Ook Jan Dijker vervaardigde niet alleen mozaïeken met tesserae: de traditionele kleine vierkante steentjes. Hij gebruikte scherven van aardewerk en porselein, kiezelstenen en zelfs hele kruiken. Na de jaren vijftig combineerde hij de mozaïekkunst met andere technieken tot gemengde wandkunst. Deze mozaïeken zijn onder overige wandkunst te vinden.